KARBONHİDRATLAR
C,H ve O elementlerinden oluşurlar.En önemli görevi enerji hammaddesi olarak kullanılmasıdır.Bazı karbonhidratlar DNA,RNA,ATP;hücre zarı,hücre duvarı iskelet gibi bazı yapılara katılırlar.Diğer bileşiklere göre az enerji verirler, fakat ilk enerji kaynağı olarak kullanılırlar çünkü parçalanmaları daha kolaydır.
Monosakkaritler: Glikoz,Fruktoz,Galaktoz
Disakkaritler: Sükroz,Laktoz,Maltoz
Polisakkaritler: Nişasta,Selüloz,Glikojen,Kitin
1-)Monosakkaritler (Tek şekerler)
Hidroliz ile daha küçük birimlere parçalanamazlar.Hücre gecebilirler. Yapılarındaki mevcut karbon atomuna göre isimlendirilirler.
Triozlar : 3 karbonlu şekerlerdir.Glikoz ve fotosentezin karanlık devre reaksiyonlarında ara ürün olarak oluşurlar.Örnek:Pirüvik asit (C3H6O3), gliseraldehit.
Pentozlar :5 karbonlu şekerdir.Riboz ve deoksiribozdur. Riboz(C5H10O5)=RNA,ATP,NAD,FAD’ın yapısında mevcuttur.
Deoksiriboz(C5H10O4)=DNA’nın yapısına katılır.
Hekzozlar:6 karbonlu şekerlerdir.(Glikoz,Fruktoz,Galaktoz)
 Glikoz(Üzüm şekeri) Bal,üzüm ve incirde bol bulunur.
 Fruktoz(Meyve şekeri) Olgun meyvelerde ve balda bulunur.
 Laktoz(Süt şekeri) Süt ve süt ürünlerinde bulunur.
Hepsinin formülü C6H12O6’dır.Yalnız bunlar moleküllerindeki atomların farklı dizilişleri bakımından ayırt edilirler.Kapalı formülleri aynı,açık formülleri farklı bileşiklere izomer bileşikler denir.Glukoz ,fruktoz ve galaktoz birbirinin izomeridir.
Hücre zarından geçme sıraları:Galaktoz Glukoz Fruktoz dur.
2-)Disakkaritler (Çift şekerler)
İki monosakkaritin aralarında bir molekül su açığa çıkarıp Glikozit bağı ile bağlanması sonucu oluşur.Genel formülleri C12H22O11’dir.
C6H12O6+C6H12O6 = C12H22O11 +H2O
Glikoz+Fruktoz = Sakkaroz(Sükroz)(Çay şekeri)+H2O=Bitkisel
Glikoz+Galaktoz = Laktoz(Süt şekeri)+H2O=İnsan ve memeli sütü
Glikoz+Glikoz = Maltoz(Arpa şekeri)+H2O=Bitkisel
3-)Polisakkaritler(Çok şekerler)
Çok sayıda glikozun glikozid bağları ile bağlanması sonucu oluşurlar.
n(C6H12O6) OH-(C6H10O5)n-H+(n-1)H2O
100(C6H12O6) OH-(C6H10O5)100-H + 99 H2O
Polisakkaritler ikiye ayrılır.
1-)Depo polisakkaritleri:Nişasta ve Glikojendir.
2-)Yapısal polisakkaritler:Selüloz ve kitindir.
Nişasta ; Bitkilerde karbonhidratların depo şeklidir.Çok sayıda glikozun (Glikozit Bağı) bağlanması ile oluşur.Hayvan hücrelerinde bulunmaz ançak sindirime uğrar.Esas olarak Löloplastlarda depo edilir.Suda erimez ;Alkolde erir.Buğday,patates,mısır,bakla……vb bulunur.
Not : Nişasta suda çözünmediği için hücre içi basıncı artırmaz.
Glikojen ;Hayvanlarda karbonhidratların depo şeklidir.Karaçiğer ve kasda bol miktarda bulunur.Suda çözünür.Hayvan insan ,mantar ve bakteri hücrelerinde bulunur.Glikojen etçillerde hem hücre içinde ; hem de hücre dışında sindirilebilir.
Selüloz ; Bitki hücrelerinde hücre çeperinin yapısını oluşturur.Selolüzu oluşturan glikozlar birbirine ters bağlandığı için memeli canlıların sindirim sistemlerinden salgılanan enzimler ile yapıtaşlarına ayrılmazlar.Hayvan hücrelerinde bulunmaz.İnsan ve omurgalı hayvanlarda selülozu sindiren enzimler bulunmaz.Geviş getiren memelilerde bazı kuşlarda ve termitlerde (Beyaz karıncalar) sindirilerek kullanılır.Ağaçların % 50’si selolüzdur.
Kitin ;Omurgasız hayvanlarda özelikle eklem bacaklılarda (Böcek) dış iskeleti oluşturur.
Lignin;Selülozla birlikte destek dokuda bulunur.Sindirimi gercekleşmez.
Daha karmaşık yapıdaki polisakkaritlerin arasında kanın pıhtılaşmasını önleyen ‘Heparin’ de bulunur.
|
