Dişi bireylerde yumurta hücresinin gelişimi anne rahminde başlar ve belirli bir yaşa gelinceye kadar sürer. Erkeklerde sperm sayısı sınırsız olmasına karşın, yeni doğmuş bir kız çocuğunun yumurtalıklarında birincil oosit durumundaki hücre sayısı yaklaşık 300000 kadardır. Bu yumurtalar ergenlik dönemine kadar birincil oosit olarak bekler. Ergenlik döneminden itibaren hormonların etkisiyle gelişimini tamamlar. Eşeysel olgunluğa erişmiş dişi bireyde, erkek bireylerde yaşanan gelişimlere benzer olaylar yaşanır. Bununla birlikte dişilerde, üreme hücrelerinin üretimi belirli dönemlerde gerçekleşir. Belirli dönemlerde dişi üreme sisteminin bir parçası olan yumurtalıklarda, mayoz bölünme ile yumurta hücresinin üretilmesine oogenez denir. Yumurtanın korunması ve beslenmesi yumurtalık sayesinde olur. Yumurtalıkta çok sayıda kesecik(folikül) bulunur. Her kesecikte ise bir tane birincil oosit vardır. Her ay genellikle bir yumurta hücresi olgunlaşarak döllenmenin gerçekleşebilmesi için yumurtalığın dışına bırakılır. Yumurta ana hücresi olan 2n kromozomlu oogonyumlar mayoz bölünmeye hazırlanır ve birincil oosit adını alır. Birincil oositten mayoz1 sonunda biri büyük, diğeri küçük iki haploit(n) hücre oluşur. Bunlardan küçük olan kutup hücresi, büyük olan ikincil oosittir. Sitoplazmanın çoğu ikincil oositte toplanmıştır. Kutup hücresi temel olarak haploit kromozom sayısının sağlanması için oluşur. Mayoz 2 sonunda, ikincil oositten biri büyük ve bol sitoplazmalı ootit, diğeri küçük kutup hücresi olmak üzere iki haploit(n) hücre oluşur. Aynı zamanda Mayoz1'de oluşan kutup hücresi de bölünmeye uğrayabilir ve böylece kutup hücrelerinin sayısı üçe ulaşır. Daha sonra kutup hücreleri eriyip kaybolur. Ootit ise farklılaşarak olgun yumurta hücresini meydana getirir. Oogenezde mayozla oluşan hücrelerin kromozom sayıları eşit ve haploit sayıda olmakla birlikte sitoplazmaların hemen hemen tamamı ootitte toplanmıştır. Sitoplazmanın çoğunun ootitte toplanması döllenmeyle oluşacak olan zigotun belli bir süre beslenmesi açısından önemlidir. Çeşitli canlıların hem yumurtalarının büyüklükleri hem de yumurtayı korumak için geliştirmiş oldukları yapılar birbirlerinden farklıdır. Pek çok canlıda yumurta zarını çevreleyen örtüye vitellin zar denir. Kuşlar, sürüngenler ve yumurtlayan memelilerde vitellin zarın dış kısmında yoğun protein içeriğine sahip bir çözelti bulunur(yumruta akı). Ayrıca en dışta sert bir koruyucu kabuk vardır. Insanda yumurta hücresi, yaklaşık 150 mikron büyüklüğün­dedir. Bu büyüklük tipik insan vücut hücrelerinin (örneğin lenfo­sit) 100 katı kadardır. Spermin küçük ve hareketli olmasına kar­şın yumurta büyük ve hareketsizdir. Yumurta hücresinin hacmi sperm hücresinin 250 000 katı kadardır. Memelilerde yumurta zarı protein, glikoprotein ya da po­lisakkaritlerden oluşan ve zona pellusida adı verilen jel benzeri örtüyle çevrilidir. Zona pellusida türe özgü yapıya sa­hiptir ve yumurtayla aynı türe ait spermlerin döllenmesini sağlar.  Memeliler de yumurta, gelişim aşamasında folikül hücreleri ile çevrilidir. Yumurtalık dokusundan gelişen bu hücreler yumurtayı besler ayrıca zona pellusidanın oluşumuna katılır. Yumurta bırakıldıktan sonra da farklılaşarak koruyucu bir örtü şeklinde yumurtayı çevreler. Yumurtalıktan atılan yumurta döllenme kanalına (fallopi tüpüne) geçer. Memelilerde döllenme burada gerçekleşir. Not: Mayoz bölünmenin metafaz2 evresine gelen oositler döllenebilmek için bu evrede birkaç gün kalabilirler. Tek yumurta ikizleri bu şekilde oluşur.